بررسی تأثیر ابعاد سرمایه فکری سبز بر نوآوری فناورانه سبز در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی استان خوزستان
محورهای موضوعی : نوآوري و خلاقيت
مریم درویشی
1
*
,
علیرضا ضیایی
2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد امیدیه
2 - دانشگاه دولتی یزد
کلید واژه: سرمایه فکری سبز نوآوری سبز فناوری سبز نوآوری فناورانه مدلسازی معادلات ساختاری,
چکیده مقاله :
در سیستم اقتصادی جهانی و رقابت روزافزون موجود، خلاقیت و نوآوری در حکم بقا و کلید موفقیت سازمان‌ها است. در چنین شرایطی، کسب و کارها دریافته‌اند که کسب مزیت رقابتی پایدار مبتنی بر سرمایه‌های فکری آن‌هاست و موفقیتشان تا حد زیادی به توانایی آن‌ها در مدیریت این دارایی ارزشمند بستگی دارد. در کنار موارد یاد شده و با افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی از طرف مصرف‌کنندگان، دولت‌ها و جوامع مختلف در سراسر جهان، شرکت‌های تولیدی در صدد توسعه‌ی برنامه‌های دوستدار محیط‌زیست مانند توسعه‌ی محصول سبز، برند سبز، فناوری و نوآوری سبز برآمده‌اند. مرور پیشینه نشان می‌دهد که علی‌رغم پژوهش‌های متعددی که در حوزه بررسی رابطه بین سرمایه فکری و نوآوری در سازمان‌ها انجام شده است به مفاهیم نوآوری فناورانه سبز و ارتباط آن با سرمایه فکری سبز توجه بسیار محدودی شده است. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی تأثیر ابعاد سرمایه فکری سبز بر نوآوری فناورانه سبز پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش را تمام شرکت‌های فعال در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی استان خوزستان تشکیل می‌دهند، چرا که توجه به ملاحظات زیست‌محیطی در صنایعی که در ارتباط مستقیم با محیط‌زیست قرار دارند از اهمیتی دوچندان برخوردار است. در پژوهش حاضر از رویکرد مدلسازی معادلات ساختاری و روش PLS جهت آزمون فرضیه‌ها و مدل مفهومی پژوهش استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که تمام ابعاد سرمایه فکری سبز شامل سرمایه ساختاری، انسانی و رابطه‌ای سبز به شکل مستقیم بر نوآوری فناورانه سبز اثرگذار هستند. همچنین براساس نتایج نهایی این پژوهش سرمایه انسانی سبز بیشترین تأثیر را هم به شکل مستقیم و هم غیر مستقیم از طریق تقویت سایر ابعاد سرمایه فکری سبز بر نوآوری فناورانه سبز دارد. در نتیجه ضروری است که توسعه و تقویت این بعد از سرمایه فکری سبز در اولویت قرار گیرد.
In today’s competitive market environment and the global economic system, innovation is the key to success and survival of organizations. In such circumstance, businesses have found that obtaining sustainable competitive advantage is linked to their intellectual capital and the way they manage this valuable asset. In addition, with regard to the rising concern about environment from consumers, governments and different societies all over the world, manufacturers invest in developing programs associated with developing green product, green brand, green technology and green innovation. Review of existing literature revealed that, with some exceptions, the phenomenon of green technological innovation and it’s relation to green intellectual capital have been neglected by organizational scholars. Accordingly, this study investigates the abovementioned relationship. The data in this paper were gathered from a sample of companies operating in oil, gas and petrochemical industry, in Khuzestan. A partial least square (PLS) based structural equation model approach were applied to assess the study conceptual model and hypotheses. The results suggest that all three dimensions of green intellectual capital in terms of structural capital, human capital and relational capital are positively related to green technological innovation.
1- حسینی، معصومه، و صادقی، طاهره، عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآوری اعضای هیأت‌علمی و ارائه راهکار به منظور ارتقاء. مجله راهبردهای آموزشی، 3(1)، 1-6، 1390.
2- خمسه، عباس، ناصرملی، محمدحسن، و رمضانی, علی، اولویت‌بندی ابعاد و شاخص‌های مؤثر بر مدیریت نوآوری در صنعت تجهیزات نیروگاهی و تأمین انرژی. فصلنامه رشد فناوری، 12(48)، 50-58، 1395.
3- قاسمی‌نژاد، یاسر، تبیین فرایند نوآوری فناورانه: از تولید تا تجاری‌سازی و انتشار ایده. فصلنامه رشد فناوری، 13(50)، 29-41، 1396.
4- رضایی کلیدبری, حمیدرضا, داوری, علی, پورناصرانی, امین, و محمدی آلمانی, امیر، تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکت و آگاهی محیطی بر ارتقای سرمایه فکری سبز. چشم‌انداز مدیریت دولتی، 15، 119-138، 1392.
5- مروتی شریف‌آبادی، علی، نمک‌شناس جهرمی، مهسا، و ضیایی بیده، علیرضا، بررسی تأثیر ابعاد نوآوری سبز بر مزیت رقابتی سازمان: پژوهشی در صنعت کاشی و سرامیک استان یزد. یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، تهران، 1392.
6- چوپانی، حیدر، زارع خلیلی، مجتبی، قاسمی، عقیل، و غلام‌زاده، حجت، بررسی رابطه بین سرمایه فکري با نوآوري سازمانی (مطالعه موردي: شرکت سهامی بیمه توسعه). ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 2(1)، 28-62، 1391.
7- رضایی, روح‌اله, و مغانلو، فاطمه، تأثير سرمایة فکري بر نوآوري سازمانی در شرکت‌هاي خدمات کشاورزي استان زنجان. توسعه کارآفرینی، 7(4)، 653-673، 1393.
8- فراهانی، سهیلا، آبدارزاده، پدرام، و فتوت، بنفشه، اثر سرمایه‌های فکری بر نوآوری سازمانی با میانجی‌گری مدیریت دانش و یادگیری سازمانی در رسانه‌های نوشتاری. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 6(1)، 1-26، 1395.
9- جهانیان، رمضان، و حدادی، طاهره، بررسی رابطه بین سرمایه فکری با نوآوری و خلاقیت منابع انسانی در سازمان. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(1)، 65-92، 1394.
10- انصاری، منوچهر، اشرفی، شیدا، و جبلی، هدی، بررسی تأثیر سرمایه انسانی بر نوآوری سبز. مدیریت صنعتی، 8(2)، 141-162، 1395.
11- داوری، علی، و رضازاده، آرش. مدلسازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. تهران: جهاد دانشگاهی، 1392.
12- Chen, C., Huang, J., & Hsiao, Y. Knowledge management and innovativeness, the role of organizational climate and structure. International Journal of Manpower, 31(8), PP. 848-870, 2010.
13- lopez, G., & Cuartas, D. The Most Relevant Indicators of Intellectual Capital Components in an Engineering Faculty. 2nd International Congress on Engineering Education, PP. 249 - 253. 2010.
14- Chiou, T.-Y., Chan, H., Lettice, F., & Chung, S. The influence of greening the suppliers and green innovation on enviromental performance and competitive advantage in Taiwan. Transportation research, 47, PP. 822-836, 2011.
15- Yung, W., Chan, H., So, J., Wong, D., Choi, A., & Yue, T. A life-cycle assessment for eco-redesign of a consumer electronic product. Journal of Engineering Design, 22(2), PP. 69-85, 2011.
16- Barbiroli, G., & Raggi, A. A method for evaluating the overall technical and economic performance of environmental innovations in. Journal of Cleaner Production, 11(4), PP. 365-374, 2003.
17- Murat Ar, I. The impact of green product innovation on firm performance and competitive capability: the moderating role of managerial environmental concern. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 62, PP. 854-864, 2012.
18- Chang, C.-H., & Chen, Y.-S. The determinants of green intellectual capital. Management Decision, 50(1), PP. 74-94, 2012.
19- Lopez-Gamero, M., Molina-Azorín, J., & Claver-Cortes, E. The potential of environmental regulation to change managerial perception, environmental management, competitiveness and financial performance. Journal of Cleaner Production, 18(10-11), PP. 963–974, 2010.
20- Cheng-Li, H., & Fan-Hua, K. Environmental consciousness and intellectual capital management: Evidence from Taiwan's manufacturing industry. Management Decision, 49(9), PP. 1405-1425. 2011.
21- Buenechea-Elberdin, M. Structured literature review about intellectual capital and innovation. Journal of Intellectual Capital, 18(2), PP. 262-285, 2017.
22- Agostini, L., Nosella, A., & Filippini, R. Does intellectual capital allow improving innovation performance? A quantitative analysis in the SME context. Journal of Intellectual Capital, 18(2), PP. 400-418, 2017.
23- Chen, Y.-S. The Positive Effect of Green Intellectual Capital on Competitive Advantages of Firms. Journal of Business Ethics, 77, PP. 271–286, 2008.
24- Papadopoulos, I., Karagouni, G., Trigkas, M., & Evanthia, P. Green marketing. EuroMed Journal of Business, 5(2), PP. 166-190, 2010.
25- Bergh, J., Truffer, B., & Kallis, G. Environmental innovation and societal transitions: Introduction and overview. Environmental Innovation and Societal Transitions, 1, PP. 1-23, 2011.
26- Seman, N., Zakuan, N., Jusoh, A., Arif, M., & Saman, M. The relationship of green supply chain management and green innovation concept. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 57, PP. 453-457, 2012.
27- Mothe, C., & Nguyen, T. The link between non‐technological innovations and technological innovation. European Journal of Innovation Management, 13(3), PP. 313-332, 2010.
28- Tseng, M.-L., Huang, F.-h., & Chiu, A. Performance drivers of green innovation under incomplete information. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 40, PP. 234-250. 2012.
29- Jinzhou, W. Discussion on the Relationship between Green Technological Innovation and System Innovation. Energy Procedia, 5, PP. 2352-2357. 2011.
30- Tseng, M.-L., Wang, R., Chiu, A., Geng, Y., & Lin, Y. Improving performance of green innovation practices under uncertainty. Journal of cleaner production, 40, PP. 71-82, 2013.
31- Ahmad, N., Arshad, R., & Kamaluddin, A. Green intellectual capital resources as drivers of firms competitive advantage. (pp. 327-335). Academic Conferences and Publishing International Limited. 2015.
32- Delgado-Verde, M., Amores-Salvadó, J., Martín-de, G., & Navas-López, J. Green intellectual capital and environmental product innovation: the mediating role of green social capital. Knowledge Management Research & Practice, PP. 1-15, 2014.
33- Zailani, S., Iranmanesh, M., Nikbin, D., & Jumadi, H. Determinants and environmental outcome of green technology innovation adoption in the transportation industry in Malaysia. Asian Journal of Technology Innovation, 22(2), PP. 286-301, 2014.
34- Chen, Y., Han, B., & Liu, W. Green technology innovation and energy intensity in China. Nat Hazards, 84, PP. 317-332. 2016.
35- Lin, Y.-H., & Chen, Y.-S. Determinants of green competitive advantage: the roles of green knowledge sharing, green dynamic capabilities,and green service innovation. Quality and Quantity, 51, PP. 1663-1685, 2017.
36- Nanath, K., & Pillai, R. The Influence of Green IS Practices on Competitive Advantage: Mediation Role of Green Innovation Performance. INFORMATION SYSTEMS MANAGEMENT, 34(1), PP. 3-19, 2017.
37- Huang, C.-F., & Hsueh, S.-L. A study on the relationship between intellectual capital and business performance in the engineering consulting industry: A path analysis. Journal of civil engineering and, 8(4), PP. 265-271. 2007.