مراکز رشد دانشگاهی از جمله مراکز مهم در جهت ارتقاي نوآوري، کارآفرینی و توسعه اقتصادي کشور می‌باشد که با حمایت‌هاي این مراکز، شرکت‌هاي وابسته به آن توسعه‌یافته و باعث جنب‌وجوش در چرخه اقتصادي کشور می‌گردند. امروزه این مراکز نقش بسیار مهمی در پیشرفت و توسعه اقتصادی و صنعتی کشورهای توسعه‌یافته و در حال‌ توسعه ایفا می‌کنند و در بسیاری کشورها توانسته است تأثیرات شگرفی در دستیابی به توسعه دانش‌محور و همچنین تقویت تعاملات دولت، دانشگاه و صنعت برجای گذارد. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر درصدد بررسی نقش مراکز رشد دانشگاهی در توانمندی کارآفرینانه هسته‌ها و واحدهای فناور مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان می‌باشد. جامعه آماري اين تحقيق شامل کلیه مدیران هسته‌ها و واحدهای فناور مراکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان بوده که از سال 1394 تاکنون در محل مراکز رشد استقرار پیدا کرده‌اند. پژوهش حاضر از نظر روش جمع‌آوری اطلاعات جزء تحقیقات توصیفی (غیرآزمایشی) و از نوع پیمایشی است و ازآنجاکه به بررسی توزیع ویژگی‌های جامعه آماری در یک مقطع زمانی می‌پردازد، تحقیق پیمایشی از نوع مقطعی است. در این تحقیق براي تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای تحلیل آماری SPSS 19 و LISREL 8/54 و از آزمون‌های تی تک نمونه‌ای، تحلیل عاملی، مدل ساختاری استفاده شده است. نتایج حاصل نشان داد، مراکز رشد دانشگاهی بر میزان توانمندی کارآفرینانه هسته‌ها و واحدهای فناور مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان تأثیر مثبت و معناداری دارد.

زنجیره تأمین به فرایند تولید، مونتاژ، ترانزیت و وصول کالا به دست مصرف‌کننده اطلاق می‌گردد که نقشی حیاتی در توسعه اقتصاد دارد. این حوزه در مسیر توسعه با چالش‌هایی از جمله عدم وجود شفافیت در شناسایی منبع تهیه یا توزیع کالاهای تجاری، عدم وجود امنیت مبادلاتی یا ایجاد تنش در قراردادهای تجار و مصرف‌کنندگان مواجه است. پیاده‌سازی فناوری بلاک‌چین می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی مناسب جهت حل چالش‌های مذکور باشد. این بستر با برخورداری از ویژگی شفافیت، وجود مکانیسم‌های پیشگیری از وقوع یا حل آنلاین اختلافات و حذف واسطه‌های مالی در تراکنش‌های الکترونیکی امکان دستیابی به اهداف مقرر را فراهم می‌آورد. اما پیاده‌سازی آن در هر نظام با چالش‌هایی از جمله مقیاس‌پذیری، قابلیت اتصال، استانداردسازی و برخی چالش‌های حقوقی مواجه است که حل آن چالش‌ها نیازمند سیاست‌گذاری تقنینی و اجرایی از جمله بکارگیری ابزارهای دیجیتالی کارآمد، اعتبارسنجی آنها و پیش‌بینی تشریفات برقراری بسترهای نامتمرکز و نهادهای صلاحیت‌دار جهت نظارت بر روند صحیح امور می‌باشد. مقاله حاضر پس از تبیین مقدمه و مفهوم‌شناسی بلاک‌چین (گفتار اول و دوم)، به تفصیل چالش‌های زنجیره تأمین در حوزه مبادلات بازرگانی و بیان ویژگی‌های کاربردی بلاک‌چین در حل این چالش‌ها پرداخته است. (گفتار سوم و چهارم) پس از آن، این پژوهش با بررسی چالش‌های پیش روی این بستر در به‌کارگیری آن در زنجیره تأمین و ارائه توصیه‌های سیاست‌گذارانه، سعی در بهبود روند بهره‌برداری از این فناوری در حوزه زنجیره تأمین داشته است.

توجه به جایگاه و نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور بسیار مهم جلوه می‌کند. این در حالی است تولیدات بدیع و نوآورانه تأثیر بسزایی در عملکرد این کسب‌وکارها ایجاد می‌کند، اگر با توجه به اقتضای محیط و نیاز بازار ارائه شوند وگرنه نوآوری انجام‌گرفته با تلاش و هزینه زیادی که برای یک سازمان دانش‌بنیان در پی داشته است، مورد قبول بازار قرار نگرفته و حذف خواهد شد. از طرفی با مطرح‌شدن موضوع پویایی محیط و آشفتگی در بازارهای کنونی، لزوم توجه به این کسب‌وکارها بیش‌ازپیش پررنگ‌تر می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان بر پایه نوآوری در کسب‌وکارها بنا شده‌اند. این در حالی است که وجود آشفتگی در بازارها و پویایی محیط، توجه به ابعاد راهبردهای نوآوری را در شرایط مختلف محیطی مهم جلوه می‌دهد و کسب‌وکار دانش‌بنیانی که نوآوری را همسو با شرایط محیط مدنظر نداشته باشد در نوآوری شکست خواهد خورد و عملکرد خوبی نخواهد داشت. هدف این پژوهش بررسی تناسب راهبردی بین راهبرد‌های نوآوری و عملکرد کسب‌وکار با نقش تعدیل‌گر آشفتگی بازار و پویایی محیط می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل 115 شرکت دانش‌بنیان در استان آذربایجان‌شرقی می‌باشد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد و فرضیه‌ها با نرم‌افزار AMOS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که راهبرد نوآوری محصول و فرایند با عملکرد کسب‌وکار شرکت‌های دانش‌بنیان رابطه مثبت و معنی‌داری دارند. این در حالی است که نتایج آزمون تعدیل‌گری چنین نشان داد که نوآوری فرایند در پویایی محیط بالا و نوآوری محصول در آشفتگی بازار بالا تناسب راهبردی قابل ‌قبول با محیط دارند و بهتر عمل می‌کنند.

قطب نوآوری یک اکوسیستم تحقیق و نوآوری منحصر به فرد است. این یک محیط جهانی است که اعضای علمی با کیفیت بالا، محققان، دانشجویان، نوآوران و کارآفرینان را جذب می‌کند. قطب‌های نوآوری به‌عنوان اجزای ضروری توسعه اقتصادی و اجتماعی مبتنی بر دانش در سال‌های اخیر در اکوسیستم نوآوری در حال گسترش می‌باشد و در طول مکانیسم‌های رشد کسب‌و‌کارهای فناورانه مورد توجه سیاست‌گذاران علم و فناوری در کشورها قرار گرفته است. برای رشد نوآوری‌های فناورانه در کشورهای در حال توسعه نیاز به شناخت و درک عمیق‌تری از فرایندهای ساختارهای توسعه نوآوری می‌باشد تا در اجرا و الگو‌برداری، اثربخشی مطلوب حاصل گردد لذا پژوهش حاضر بدنبال این هدف است که الگوی قطب نوآوری فناوری چگونه است. در این پژوهش از روش آمیخته کیفی و کمی استفاده شد. پژوهشگران پس از مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه با خبرگان عوامل کلیدی در ایجاد قطب نوآوری را شناسایی که شامل شش بعد شبکه و تعاملات اجتماعی، زیرساخت و منابع، وجود شرکت‌های نوآورانه و دانش‌بنیان، عوامل نهادی و تیم و ساختار شد. در این پژوهش با استفاده از روش مدل‌سازی تفسیری ساختاری ISM، عوامل مؤثر بر ایجاد قطب نوآوری فناورانه بطور سطح‌مند، اولویت‌بندی گردید و روابط میان عوامل نیز محاسبه گردید. عامل تیم مدیریتی و ساختار با بیشترین نفوذ بر دیگر عوامل و کمترین وابستگی به آنها بیشترین تأثیر را در روابط میان عوامل ایجاد قطب نوآوری داشته است.

پژوهش حاضر به شکل كيفي و توصيفي و با استفاده از روش بررسي اسنادي به گردآوري و تحلیل داده‌ها پرداخته است. از یک کدگذاری انتخابی برای استخراج رویکردهای سیاستی اقتصاد زیستی کشورها استفاده شد و سپس با تشکیل ماتریسی از رویکرد/ منابع به ازای کشورهايي با بيش از 50 درصد زيست‌توده كشاورزي، جنگلي و آبزي، رويكردها برحسب دسترسی به منابع و توان نوآوری تحلیل شدند. ضمن توجه اکثر کشورها به توسعه انرژی‌های زیستی، كشورهاي داراي رتبه نوآوري متوسط و پايين بر استفاده مطلوب از زيست‌توده در بخش كشاورزي تمركز دارند و کشورهایی با رتبه نوآوري بالا، دامنه اقتصاد زيستي را به حوزه‌هاي ديگري از جمله سلامت و زيست‌فناوري دريا نيز گسترش داده‌اند. راهکار كشورهايي که مشابه ایران در منابع زیست‌توده گیاهی محدودیت دارند بر سه اصل تأمین منابع جایگزین و تقويت توانمندي‌هاي فناورانه، توسعه بازار زیست‌داروها و همکاری‌های بین‌المللی استوار است. در کشور ایران اجرای سیاست‌های مرتبط با توسعه بازار زیست‌داروها موفقیت‌آمیز به نظر می‌رسد، اما سیاست استفاده از منابع جایگزین همچون زیست‌‌توده دریایی یا پسماند عمدتاً با مشکل ضعف توان فناورانه در بهره‌برداری و عدم توجیه اقتصادی مواجه است. تقویت توانمندی‌های فناورانه کشاورزی نیز تحت تأثیر اختلاف نظر گروه‌های موافق توسعه فناوری‌های ژنتیکی و حامیان محیط‌زیست قرار گرفته و توسعه همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به‌طور مؤثري محقق نشده است. توسعه ابعاد مختلف اقتصاد زيستي نیازمند همگرایی برنامه‌ها و سیاست‌ها و داشتن راهبردهایي شفاف برای تقویت توان دسترسی و بهره‌برداری از ساير منابع به‌ويژه زيست‌توده‌هاي دريايي و بهبود ساختار نهادی برای جذب همكاري‌هاي منطقه‌اي يا بين‌المللي است.

در راستای دستیابی به اهداف توسعه‌ای کشور، نقش مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری به‌عنوان دو بازیگر کلیدی اکوسیستم نوآوری قابل توجه است. مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری نه تنها شکاف‏های موجود بین دانشگاه‏ها و سایر بخش‏ها مانند صنعت، کشاورزی و سلامت را رفع می‌کنند، بلکه با جذب سرمایه‌های انسانی توانمند و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، روند انتقال فناوری و دانش را نیز تسهیل کرده و حرکت به سمت رشد و توسعه اقتصادی دانش‌بنیان را تسریع می‌کنند. همچنین، ظرفیت‌های موجود در پارک‌های علم و فناوری، بستر لازم برای تبادل تجربیات و داد و ستد علمی و فناوری با دیگر مراکز مشابه و شرکت‏‌های دارنده فناوری را فراهم می‌سازد. از این‌رو، ارائه تصویر واقعی از وضعیت موجود پارک‌ها و مراکز رشد فعال در کشور در راستای خط‌مشی‌گذاری و سیاست‌گذاری حوزه فناوری در کشور حائز اهمیت است. بر‌اساس داده‌های جمع‌آوری شده تا پایان تیرماه سال 1397، 36 پارک علم و فناوری و 83 مرکز رشد مستقل (غیروابسته به پارک) در 5 منطقه کشور مشغول به فعالیت بوده‌اند. مقاله حاضر که با جمع‌آوری داده‌های طبقه‌بندی شده از طریق پرسشنامه تا پایان تیرماه سال 1397 از 174 مرکز فوق با همکاری مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاددانشگاهی و دفتر امور فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری تهیه شده است؛ سعی در بررسی و تحلیل هدفمند ابعاد مختلفی از وضعیت پارک‌ها و مراکز رشد ج.ا.ایران مبتنی بر استانداردهای کیفی گزارش‌های منتشرشده توسط انجمن بین‌المللی پارک‌های علم و فناوری1، دارد.

امروزه اهميت ارتباطات و به خصوص استفاده از فضای مجازی به حدی است كه به‌عنوان یکی از راهكارهای توسعه مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع فناوری پهن‌باند به‌عنوان بستری برای ارائه خدمات اینترنت در زمره اقتصاد دانش‌بنیان قرار گرفته و با بهره‌مندی از قابلیت‌هایی همچون توسعه کارآفرینی و رشد بهره‌وری این توانایی را دارد که از اتکاء دولت به درآمدهای نفتی بکاهد. تأثیر اين فناوری در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع غیرقابل ‌انکار بوده و در نگاه برخی صاحب‌نظران جزء مهمی در توسعه اقتصاد امروزی است. پهن‌باند با ايجاد بازار و مشاغل جديد و از سويی با تغيير در نظام اقتصادی و ايجاد زيرساخت‎هايی متفاوت از آنچه پيش از اين وجود داشته است؛ به توسعه و تحول اقتصادی و اجتماعی كمك خواهد كرد. لذا با توجه به جایگاه فناوری پهن‌باند و لزوم بکارگیری آن در کشور در جهت تحقق اهداف چشم‌انداز ۲۰ ساله، نهادينه‌سازي توسعه و توليد علم و تحقيقات، افزايش سهم توليد ناخالص ملي در توليدات علمي، توسعه و تقويت جنبش نرم‌افزاري و ...، در این مقاله مدل بومی توسعه فناوری پهن‌باند براساس روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، تحلیل اسنادی و نیز تحقیق و توسعه با استناد به تجربه کشورهای پیشرو در فناوری پهن‌باند و توجه به اقتضائات بومی کشور ارائه گردیده است. همچنین الزامات و اقدامات اساسی برای تحقق آن ذیل محورهای ایجاد آمادگی در طرف عرضه و تقاضا و لزوم مهیا‌نمودن زیرساخت‌های فناوری پهن‌باند توسط دولت بیان شده است.