ارائه مدل کسب و کار اقتصاد دایره‌ای برای شرکت‌های دانش بنیان
محورهای موضوعی : توسعه مدل‌های کسب و کار در بنگاه‌های کوچک و متوسطفاطمه شهدکار 1 , تقی ترابی 2 * , فریدون رهنما رودپشتی 3
1 - دکتری کارآفرینی بین الملل
2 - دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات- دانشکده مدیریت و اقتصاد-گروه اقتصاد-تهران-ایران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات- دانشکده مدیریت و حسابداری- گروه مدیریت-تهران-ایران
کلید واژه: مدل‌های کسب و کار, اقتصاد خطی, اقتصاد دایره‌ای, شرکت‌های دانش بنیان, مدل‌های کسب و کار اقتصاد دایره‌ای,
چکیده مقاله :
اقتصاد دایره‌ای رویکردی ارزشمند برای دستیابی به مفهوم پایداری است که سبب برابری اجتماعی، رشد و توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست می‌گردد.هدف اصلی از این پژوهش، ارائه یک مدل کسب و کار اقتصاد دایره‌ای برای شرکت‌های دانش بنیان بود. این پژوهش از نظر هدف، در دسته پژوهش‌های بنیادی- توسعه‌ای و به لحاظ موضوع و ماهیت از رویکرد پژوهش‌های کیفی از نوع اکتشافی بوده و از نظریه داده بنیاد (سیستماتیک) استفاده شده است. داده‌ها از طریق منابع مستند (کتاب، مقاله، رساله) و مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته با 15 نفر از صاحبنظران و خبرگان دانشگاهی و غیر دانشگاهی از طریق نمونه گیری هدفمند نظری تا اشباع اطلاعات مورد نیاز و کفایت نظری، جمع آوری شد. داده‌ها بر مبنای نظریه داده بنیاد در چارچوب کدهای باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل داده‌های کیفی حاصل از پژوهش، منجر به ارائه مدل کسب و کار اقتصاد دایره‌ای با 124 مقوله، 17 مقوله محوری و 6 عامل اصلی، در قالب ابعاد 6 گانه شامل شرایط علی (2مقوله)، پدیده اصلی (مدل کسب و کار دایره‌ای)، راهبرد (4 مقوله)، ویژگی‌های زمینه‌ای (5 مقوله)، شرایط مداخله‌گر (2مقوله) و پیامد (4مقوله) شد. مدل حاصل از این پژوهش می‌تواند راه‌گشای دست اندر‌کاران، برنامه‌ریزان و مدیران شرکت‌های دانش بنیان جهت تولید و توزیع کالا و خدمات در قرن حاضر باشد.
Circular economy is a valuable approach to achieving the concept of sustainability that promotes social equity, economic growth and development, and environmental protection. The main purpose of this study was to present a circular economy business model for knowledge-based companies. In terms of purpose, this research is in the category of fundamental-developmental research, and in terms of subject and nature, the approach of qualitative research is exploratory, and grounded theory (systematic) was used. Data were collected through documentary sources (books, articles, dissertations) and semi-structured interviews with 15 academic and non-academic experts through purposeful theoretical sampling to saturate the required information and theoretical adequacy. The data were analyzed based on grounded theory in the framework of open-source, axial, and selective codes. The results of qualitative data analysis of the research, led to the presentation of the business model of circular economy with 124 categories, 17 central categories, and 6 main factors, in the form of 6 dimensions including causal conditions (2 categories), the main phenomenon (circular business model), Strategy (4 categories), contextual characteristics (5 categories), intervening conditions (2 categories) and consequence (4 categories). The model obtained from this research can be a way for stakeholders, planners, and managers of knowledge-based companies to produce and distribute goods and services in the present century.
#. فراحی، محمد مهدی ؛ گل محمدی، محمد و زمانیان نجات‌زاده، فرشاد، بررسی مدل‌های نوین کسب و کار در صنعت بانکداری، اولین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین در مدیریت کسب و کار و حسابداری با تاکید بر ارزش آفرینی و اقتصاد مقاومتی، تهران،1397. #
#.زعفریان، رضا؛ نیرومند. پوراندخت؛ رنجبر. محبوبه، الگوهای طراحی مدل کسب وکار، ماهنامه کار و جامعه، دوره ۱۳۵، ۴- 10 ،1390 #.
#. حساس يگانه يحيي؛ باباجاني جعفر؛ تقوي فرد محمدتقي؛ آرين پور آرش، مدل عملکرد پايدار کسب و کار در ايران، نشریه دانش حسابداري و حسابرسي مديريت، دوره7 , شماره 27، 181-204، ۱۳۹۷. #
#آقاجانی، حسنعلی؛ زراعتی، پروانه، نقش صنعت مشاوره مدیریت در بهبود عملکرد کسب و کارهای کوچک و متوسط، اولین کنفرانس بین المللی حماسه سیاسی (با رویکردی بر تحولات خاورمیانه) و حماسه اقتصادی (با رویکردی بر مدیریت و حسابداری)،رودهن،1392 #
#. دهقانی، مریم، بررسی تاثیر مدل کسب و کار باز بر نوآوری استراتژیک و کسب مزیت رقابتی در شرکت‌های دانش بنیان استان بوشهر، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خلیج فارس، 1394. #
# برجویی مجرد، صاحبه؛ حسینی، فاطمه، تاثیر نوآوری باز و نوآوری مدل کسب و کار بر عملکرد شرکت‌های دانش بنیان، اولین همایش علمی پژوهشی یافته‌های نوین علوم مدیریت، کارآفرینی و آموزش ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین،1394. #
# شهدکار، فاطمه؛ ترابی، تقی، اقتصاد دانش محور عینیت اقتصاد دایره‌ای، انتشارات میعاد اندیشه، تهران، چاپ اول ،۱۴۰۰. #
# شهدکار، فاطمه؛ ترابی.تقی، فرصت‌های کارآفرینی در اقتصاد دایره‌ای، انتشارات میعاد اندیشه، تهران، چاپ اول ،۱۴۰۰. #
#. بازرگان، عباس، مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری، انتشارات دیدار، تهران، چاپ پنجم، ۱۴۰۱. #
#10. EMF (Ellen MacArthur Foundation), towards a circular economy: Business rationale for an accelerated transition, 2015. Avalible from: https://www.ellenmacarthurfoundation.org/publications/towards-a-circular-economy-business-rationale-for-an-accelerated-transition. #
#11. Halog, Anthony., Anieke ,Sandra, A Review of Circular Economy Studies in Developed Countries and its Potential Adoption in Developing Countries, Journal of Circular Economy and Sustainability, Vol.1, pp.209–230, 2021. #
#12. Hysa, Eglantina., Kruja, Alba., Rehman, Naqeeb and Laurenti, Rafael, Circular Economy Innovation and Environmental Sustainability Impact on Economic Growth: An Integrated Model for Sustainable Development, Sustainability, VOL. 12(12), pp.4831, 2020; https://doi.org/10.3390/su12124831#
#13. Popp H.c,József., Fogarassy, Csaba., Finger, David, Circular Use of Resources: Theoretical and Practical Approaches of Sustainable Technologies, Business Models and Organizational Innovations, Resources, Mdpi AG, first edition, 2020. https://doi.org/10.3390/books978-3-03936-791-7. #
#14. Padilla-Rivera, Alejandro. Russo-Garrido,Sara., Merveille, Nicolas, Addressing the Social Aspects of Circular Economy: A Systematic Literature Review, Sustainability, Vol.12, pp. 7912, 2020, DOI: 10.3390/su12197912#
#15. Tan, Jovan., Tan, Jianwei., Fabienand, R,Seeram, Transitioning to a Circular Economy: A Systematic Review of Its Drivers and Barriers, Sustainability, Vol.14, pp. 1757, 2022, https://doi.org/10.3390/su14031757#
#16. European Commission, Plastic Waste: a European strategy to protect the planet, defend our citizens and empower our industries, 2018, Retrieved from:http://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-5_en.htm (accessed on 18 January 2018). #
#17. McKinsey & Co, GROWTH WITHIN: A CIRCULAR ECONOMY VISION FOR A COMPETITIVE EUROPE, EU: Ellen McArthour Foundation & McKinsey Center, 2015, https://www.mckinsey.com/business-functions/sustainability/our-insights/growth-within-a-circular-economy-vision-for-a-competitive-europe#
#18. Planingm, Patrick, Business Model Innovation in a Circular Economy Reasons for Non-Acceptance of Circular Business Models, OPEN JOURNAL OF BUSINESS MODEL INNOVATION, Vol.1(1), pp.11, 2015. #
#19. Koprivnjak, Tihana and Peterka,O, Sunčica, Business Model as a Base for Building Firms’ Competitiveness, Sustainability, Vol.21(21), pp. 9278, 2022, https://doi:10.3390/su12219278. #
#20. Zott, Christoph., Amit, Raphael, Business model design: An activity system perspective, Long Range Planning, Vol. 43(2-3), pp.216-226, 2010. #
#21. Osterwalder, Alexander., Pigneur, Yves, Business model generation: a handbook for visionaries, game changers, and challengers, New York, John Wiley & Sons, 2010. #
#22. Zott Christoph., Amit Raphael., Massa Lorenzo. (2011), .The business model: Recent developments and future research, Journal of Management, Vol. 37(4), pp.1019-1042. #
#23. Slávik, Stefan., Bednár, Richard., Hudáková,I,Mišúnová., Zagoršek, Branislav, Business models of start-ups and their impact on the sustainability of nascent business, Entrepreneurship and Sustainability, Vol.8 (4), pp.29, 2021. #
#24. Slávik, Stefan., Bednar, Richard., Hudáková, M,Ivana, The Structure of the Start-Up Business Model—Qualitative Analysis, Sustainability, Vol. 13, pp.8386, 2021.https://doi.org/10.3390/su13158386 #
#25. Djuraeva, Leyla, Importance of the Innovative Business Models for the Future Success of the Company, SHS Web of Conferences: IV International Scientific Congress “Society of Ambient Intelligence”, Vol.100, 2021, https://doi.org/10.1051/shsconf/202110001013#
#26. Osterwalder, Alexander, The Business Model Ontology—A Proposition in a Design Science Approach. PhD Thesis, University of Lausanne, Switzerland. 2004. #
#27. Gordijn, Jaap., Tan,Yao-Hua, A Design Methodology for Trust and Value Exchanges in Business Models, 16th Bled Electronic Commerce Conference e-Transformation Bled, Slovenia, June 9 –11, 2003 https://aisel.aisnet.org/bled2003/2. #
#28. Amit,Raphael., Zott, Christoph,Value Creation in E-Business, Strategic Management Journal, Vol. 22, pp.493-520, 2001.http://dx.doi.org/10.1002/smj.187#
#29. Alt, Rainer., Zimmermann, H, Dieter, Introduction to Special Section - Business Models, Electronic Markets - The International Journal, Vol. 11, No. 1, pp. 1019-6781, 2001. #
#30. Ensign, Prescott, Business Models and Sustainable Development Goals, Sustainability, 14(5), pp. 2558, 2022; https://doi.org/10.3390/su14052558#
#31. Young,C.William., Tilley,Fiona, Can businesses move beyond efficiency? The shift toward effectiveness and equity in the corporate sustainability debate, Business Strategy and the Environment, Vol .15(6), pp.402 – 415, 2006#
#32. Dyllick,Thomas., Hockerts,Kai, Beyond the Business Case for Corporate Sustainability, Business Strategy and the Environment, Vol.11 (2), 2002, https://doi.org/10.1002/bse.323#
#33. Motke,Diego., Francies,M,Gomes., Clandia,Kneipp., Marques, Jordana., Perlin,P,Ana., Damke,L, Inês and Lamberti ,B,Tatiane, Circular Business Model Innovation and Its Relationship with Business Performance in Brazilian Industrial Chemical Companies, Frontiers in Sustainability, Vol.2, 2022, https://doi.org/10.3389/frsus.2021.766696#
#34. Amato, Alessia, The Circular Economy Challenge: Towards a Sustainable Development, Sustainability, Vol. 14, pp.3458, 2022, https://doi.org/10.3390/su14063458#
#35. Salvioni,M.Daniela., Bosetti,Luisa., Fornasari,Tommaso, Implementing and Monitoring Circular Business Models: An Analysis of Italian SMEs, Sustainability, 14(1), pp. 270; 2022 https://doi.org/10.3390/su14010270#
#36. Chaudhuri, Atanu., Subramanian, Nachiappan., Dora Manoj, Circular economy and digital capabilities of SMEs for providing value to customers: Combined resource-based view and ambidexterity perspective, Journal of Business Research, Vol. 142, pp.32-44, 2022. #
# 37. Rossi, Efigênia., Bertassini, A,Carolina., Ferreira, C,d, Santos., Amaral, W. A., RobertoOmetto, A , Circular economy indicators for organizations considering sustainability and business models: Plastic, textile and electro-electronic cases, Journal of Cleaner Production, Vol. 247, 119137, 2020. #
#38. Henry,Marvin., Bauwens.Thomas., Hekkert.Marko., Kirchherr. Julian, A typology of circular start-ups: An Analysis of 128 circular business models, Journal of Cleaner Production,Vol. 245, 2020. #
#39. Pieroni, P.P, Marina., McAloone, C,Tim., Pigosso, C.A, Daniela, Business model innovation for circular economy and sustainability: A review of approaches, Journal of Cleaner Production, Vol. 215, 198-216, 2019. #