• شماره های پیشین

    • فهرست مقالات R&D

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - بررسي توان جذب فناوري در اقتصاد ايران
        بهزاد سلمانی فیروز فلاحی پرویز محمدزاده اکبر انرجاني خسروشاهي
        امروزه اين طور بيان مي‌شود كه صرفاً تكيه بر سرمايه فيزيكي و نيروي كار به عنوان منابع اصلي رشد اقتصادي، باعث مي‌شود كشور در روند توسعه پايدار نسبت به ساير كشورها عقب‌تر حركت كند. بهبود بهره‌وری از طریق پیشرفت‌های فناوری تنها راهی است که تضمین تداوم رشد اقتصادی را به دنبا چکیده کامل
        امروزه اين طور بيان مي‌شود كه صرفاً تكيه بر سرمايه فيزيكي و نيروي كار به عنوان منابع اصلي رشد اقتصادي، باعث مي‌شود كشور در روند توسعه پايدار نسبت به ساير كشورها عقب‌تر حركت كند. بهبود بهره‌وری از طریق پیشرفت‌های فناوری تنها راهی است که تضمین تداوم رشد اقتصادی را به دنبال دارد. بنابراين، مطالعه بالقوه اقتصاد از نوآوري‌هاي فناورانه و ظرفيت جذب فناوري به منظور تخصيص منابع كمياب مؤثر و مهم است. در اين راستا هدف اصلی این مطالعه بررسی توانایی جذب فناوری خارجی در اقتصاد ایران می‌باشد. برای این منظور، فرضیه قدرت جذب فناوری تیکسیرا و فورتونا (2010) با داده‌های آماری ایران در طی دوره 1347 تا 1390 آزمون شد. بر اساس این نظریه، وجود سرمایه انسانی مناسب باعث می‌شود تا فناوری ناشی از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، واردات کالاهای سرمایه‌ای و قراردادهای همکاری بین کشورها بیشتر و بهتر جذب اقتصاد شود. ضمناً هرچه بخش تحقیق و توسعه قوی‌تر باشد، این جذب بیشتر خواهد بود. نتایج حاصل از تخمین مدل به روش هم‌جمعی جوهانسن و جوسیلیوس حاکی از مثبت و معنی‌دار بودن امکان جذب فناوری‌های خارجی به واسطه وجود سرمایه انسانی مناسب در ایران می‌باشد. در حالی که امکان جذب فناوری از کانال تحقیق و توسعه معنادار نبوده و تأثير معناداری بر سطح فناوری در ایران نمی‌تواند داشته باشد. در مجموع اقتصاد ایران به طور عمده توانایی جذب فناوری از طرف سه مؤلفه مهم جذب را دارا می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - عوامل موثر بر توليد صنايع با فناوري برتر در اقتصاد دانش محور (رهيافت panel data به روش GLS)
        روح اله شهنازی
        صنايع و خدمات با فناوري برتر به عنوان بخش محوري اقتصادهاي دانش‌محور محسوب شده و يکي از اصلي‌ترين شاخص‌هاي سنجش درجه دانش‌محور شدن يک اقتصاد مي‌باشند. در اين تحقيق سعي شده تا مباني و شاخص‌هاي صنايع با فناوري برتر معرفي شده و تأثير متغيرهاي پايه‌اي اقتصاد دانش‌محور يعني ف چکیده کامل
        صنايع و خدمات با فناوري برتر به عنوان بخش محوري اقتصادهاي دانش‌محور محسوب شده و يکي از اصلي‌ترين شاخص‌هاي سنجش درجه دانش‌محور شدن يک اقتصاد مي‌باشند. در اين تحقيق سعي شده تا مباني و شاخص‌هاي صنايع با فناوري برتر معرفي شده و تأثير متغيرهاي پايه‌اي اقتصاد دانش‌محور يعني فناوري اطلاعات و ارتباطات، هزينه‌هاي تحقيق و توسعه و آموزش بر توليد صنايع با فناوري برتر بررسي و تحليل شود. جهت آزمون تأثير متغيرهاي پايه‌اي اقتصاد دانش‌محور بر توسعه صنايع با فناوري برتر با توجه به چارچوب لايه‌هاي اقتصاد دانش‌محور يک مدل کاب داگلاس طراحي شده است. اين مدل براي 48 کشور جهان طي سال‌هاي 2007-2000 با استفاده از رهيافت Panel Data به روش GLS برآورد شده است. نتايج بخش تجزيه و تحليل مقاله بيانگر اثرات مثبت و معنادار فناوري اطلاعات و ارتباطات، هزينه‌هاي تحقيق و توسعه بر صنايع با فناوري برتر و تأثير مثبت ولي در سطح اطمينان کمتر آموزش بر صنايع با فناوري برتر است. همچنين از آنجا كه مدل مورد بررسي به صورت لگاريتمي است، ضرايب هر يك از متغيرها بيانگر کشش توليد صنايع با فناوري بالا به متغيرهاي مستقل است که نتايج برآورد شده براي کشش‌ها نشان مي‌دهد افزايش يك درصد هزينه‌هاي تحقيق و توسعه، هزينه‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات و آموزش به ترتيب موجب 48/0، 68/0 و 29/0 درصد افزايش در توليد صنايع با فناوري برتر مي‌شود. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - تاثير سرريز فناوري ناشي از سرمايه گذاري مستقيم خارجي بر عملکرد بخش صنعت
        ابولفضل شاه آبادی سیدآرش ولی نیا زهرا انصاری
        بر اساس نظر بسياري از اقتصاددانان، شکاف قابل توجه درآمد سرانه مابين کشورهاي توسعه‌يافته و درحال توسعه ناشي از شکاف قابل توجه فناوري مابين آنان است. بر اساس نتايج مطالعات تجربي، کشورهاي در حال توسعه مي‌توانند از کانال جريان ورودي سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي اقدام به کاهش ش چکیده کامل
        بر اساس نظر بسياري از اقتصاددانان، شکاف قابل توجه درآمد سرانه مابين کشورهاي توسعه‌يافته و درحال توسعه ناشي از شکاف قابل توجه فناوري مابين آنان است. بر اساس نتايج مطالعات تجربي، کشورهاي در حال توسعه مي‌توانند از کانال جريان ورودي سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي اقدام به کاهش شکاف فناوري نمايند. زيرا بنگاه‌هاي چند مليتي وارد شده به اقتصادهاي ميزبان، به طور نسبي از فناوري مدرن‌تري نسبت به بنگاه‌هاي داخلي بهره‌مند هستند. البته بايد خاطرنشان ساخت سرريز فناوري سرمايه‌گذاران خارجي تابع ظرفيت جذب سرريز فناوري در اقتصاد داخلي است. ظرفيت جذب فناوري در اقتصاد داخلي نيز تابعي از متغيرهاي متعددي است که در اين مطالعه، سرمايه انساني مدنظر قرار گرفته است. باتوجه به نقش تعيين‌کننده بخش صنعت در اقتصاد جهاني، هدف مطالعه حاضر بررسي اثرات سرريزي سرمايه‌گذاري خارجي از منظر فناوري بر عملکرد بخش صنعت اقتصاد ايران طي دوره 8831-4731 در قالب برنامه‌هاي توسعه اقتصادي است. نتايج اين مطالعه حاکي از آن است که طي برنامه دوم توسعه ارتباط قوي ميان ارتقاي سرمايه انساني (معيار ظرفيت جذب)، جذب سرمايه‌گذاري خارجي، اثرات سرريزي و عملکرد صنعت وجود ندارد. در حالي که طي برنامه سوم توسعه رابطه فوق محسوس بوده که از دلايل آن مي‌توان به الزامات سياستي اين برنامه، در خصوص ارتقاي نقش تحقيق و توسعه در سطح کلان اقتصادي و تصويب قانون جديد حمايت و گسترش سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در سال 1831 و اجراي سياست کاهش انحصارات و تصدي‌گري دولت در اقتصاد اشاره کرد. شايان ذکر است، طي برنامه چهارم توسعه، اگر چه ارتباط مذکور نسبت به برنامه دوم توسعه بهتر و مناسب‌تر بوده است ولي نسبت به برنامه سوم عملکرد ضعيفي داشته است که از دلايل آن مي‌توان به عدم تناسب بين اعتبارات پژوهشي و تعداد پژوهشگران و مصرف اعتبارات پژوهشي در امور جاري دستگاه‌هاي اجرايي، نبود امنيت سرمايه‌گذاري و اتخاذ سياست‌هاي ناکارآمد در حمايت از صنايع داخلي اشاره کرد. در مجموع مي‌توان بيان داشت ارتباط فوق در بخش صنعت طي دوره مذکور محسوس و قابل دفاع نبوده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - سياست‌گذاري براي مراكز تحقيق و توسعه براساس فرآيند ايده تا بازار؛ مطالعه موردي صنعت نفت ايران
        سید مهام الدین طباطبایی
        امروزه تحقيق و توسعه به يكي از مهمترين اركان شركت‌هاي بزرگ تبديل شده است. اما در خصوص ساختار و جايگاه تحقيق و توسعه در سازمان هاي بزرگ رويكردها و ساختارهاي متنوع و متفاوتي وجود دارد. اغلب شركت هاي بزرگ داراي سيستم تحقيق و توسعه درون سازماني مي‌باشند. بجز سيستم هاي تحقيق چکیده کامل
        امروزه تحقيق و توسعه به يكي از مهمترين اركان شركت‌هاي بزرگ تبديل شده است. اما در خصوص ساختار و جايگاه تحقيق و توسعه در سازمان هاي بزرگ رويكردها و ساختارهاي متنوع و متفاوتي وجود دارد. اغلب شركت هاي بزرگ داراي سيستم تحقيق و توسعه درون سازماني مي‌باشند. بجز سيستم هاي تحقيق و توسعه شركتي، در بسياري از كشورها سازمانهاي تحقيق و توسعه مستقل نيز براي ارتقاء توانمنديهاي علمي و تكنولوژيكي ايجاد مي گردد. هريك از اين دو نوع سازمان تحقيق و توسعه ماموريت خاصي دارند و سياست گذاري تحقيق و توسعه در آنها نيازمند فرآيندي خاص مي‌باشد. هدف اين مقاله سياست‌گذاري تحقيق و توسعه در سازمان‌هاي تحقيق و توسعه براساس فرآيند ايده تا بازار مي‌باشد. بدين منظور ابتدا اركان فرايند ايده تا بازار و پس از آن انواع سازمان‌هاي تحقيق و توسعه شامل شركتي و غير شركتي تشريح ‌مي‌شود. سپس انواع ساختارهاي تحقيق و توسعه در تحقيق و توسعه شركتي (سازمان‌هاي بزرگ) تعريف و براساس اركان فرآيند ايده تا بازار به تعريف سياست‌هائي براي وظايف و ماهيت فعاليت‌هاي آنها و بخش‌هاي متمركز و غير متمركز تحقيق و توسعه شركتي (در ساختار‌هاي هيبريدي تحقيق و توسعه) پرداخته مي‌شود. سپس مباني مطرح شده براي صنعت نفت به عنوان بزرگترين صنعت كشور كه داراي بخش‌هاي متعدد تحقيق و توسعه است به عنوان مطالعه موردي به اجرا در آمده و درنهايت پيشنهاداتي براي بهبود وضعيت تحقيق و توسعه در صنعت نفت ارائه مي‌گردد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        5 - بررسي نقش تحقيق و توسعه بر بهره‌وري بخش صنعت اقتصاد ايران
        ابولفضل شاه آبادی امید رحمانی
        مطالعه به ارزيابي نظري و تحليلي نقش انباشت سرمايه تحقيق و توسعه داخلي، سرمايه انساني و همچنين نقش انباشت سرمايه تحقيق و توسعه خارجي (از طريق انتقال فناوري متبلور در واردات كالاهاي واسطه اي- سرمايه اي) بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد بخش صنعت اقتصاد ايران پرداخته است. از چکیده کامل
        مطالعه به ارزيابي نظري و تحليلي نقش انباشت سرمايه تحقيق و توسعه داخلي، سرمايه انساني و همچنين نقش انباشت سرمايه تحقيق و توسعه خارجي (از طريق انتقال فناوري متبلور در واردات كالاهاي واسطه اي- سرمايه اي) بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد بخش صنعت اقتصاد ايران پرداخته است. از آنجاكه، فعاليتهاي تحقيق و توسعه بخش صنعت اقتصاد ايران نسبت به كشورهاي توسعه يافته ناچيز مي‌باشد، بنابراين اقتصاد ایران مشابه سایر کشورهای درحال توسعه مي تواند به نقش انباشت تحقيق و توسعه خارجي و سرريزهاي آن بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد اين بخش اميدوار بود. زيرا جذب سرريزهاي تحقيق و توسعه خارجي در کنار توسعه فعاليتهاي تحقيق و توسعه داخلي، زمينه مساعدتري را براي ارتقاء بهره‌وري کل عوامل توليد فراهم مي آورد. بنابراين در اين مطالعه به بررسي و تجزیه و تحلیل اثر مستقيم انباشت سرمايه تحقيق و توسعه داخلي و خارجي (فناوري متبلور در واردات كالاهاي واسطه اي- سرمايه اي) و سرمايه انساني بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد بخش صنعت ايران طي دوره 1385-1338 پرداخته شده است. نتايج تجزیه و تحليلها بيانگر آن است كه، سرمايه انساني و انباشت سرمايه تحقيق و توسعه خارجي، به ترتيب، داراي بيشترين تأثير مثبت بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد بخش صنعت مي‌باشند. در حاليکه از لحاظ مباني نظري انباشت سرمايه تحقيق و توسعه داخلي نيز، نقش تعيين کننده‌اي بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد دارد. اما، به دليل سرمايه‌گذاري اندک و ناچيز بودجه‌هاي تحقيقاتي داخلي و فقدان تقاضا محور بودن فعاليتهاي تحقيقاتي، تاثيرگذاري انباشت تحقيق و توسعه داخلي در مقايسه با انباشت تحقيق و توسعه خارجي، بر رشد بهره‌وري كل عوامل توليد بخش صنعت ايران کم رنگتر مي‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        6 - نقش تحقیق و توسعه در ارزش¬آفرینی شرکتها از دیدگاه خبرگان
        محمد رضا صدری نیا محسن وروانی
        فنآوري موجب شده است تا سازمان ها بتوانند محصولات و خدمات خود را با كيفيت بالا و قيمت پائين در اختيار مشتريان خود قرار دهند. . اگر شرکتها بتوانند کالاها و خدمات مناسب را با قیمت مناسب، در زمان مناسب و به شیوه ای که مشتریان خواهانند ارائه نمایند می توانند رضایت و وفاداری چکیده کامل
        فنآوري موجب شده است تا سازمان ها بتوانند محصولات و خدمات خود را با كيفيت بالا و قيمت پائين در اختيار مشتريان خود قرار دهند. . اگر شرکتها بتوانند کالاها و خدمات مناسب را با قیمت مناسب، در زمان مناسب و به شیوه ای که مشتریان خواهانند ارائه نمایند می توانند رضایت و وفاداری مشتریان را به دست آورند. از اینرو شرکتها همیشه به دنبال راه های جدید برای ارائه محصولات جدید به شیوه های جدید هستند تا بدین ترتیب نیازهای مشتریان بالفعل را برآورده کرده و مشتریان بالقوه را نیز به صورت بالفعل درآورند. برای دستیابی به این اهداف تحقیق و توسعه نقش حیاتی ایفا می کند. در این پژوهش سعی شده است نقش تحقیق و توسعه در ارزش آفرینی بنگاه ها از دیدگاه خبرگان مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش توصیفی-پیمایشی می باشد و برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده است. در این پژوهش 5 فرضبه مورد آزمون قرار گرفتند که در نهایت تمام فرضبه ها مورد تایید قرار گرفتند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        7 - طراحي مدلي جهت تعيين فرصت ها و تجاري سازي آنها در مراكز تحقيق و توسعه
        احمد موسائی
        امروزه، ضرورت پرداختن به مقوله تحقيق و توسعه در كشورمان ايران، بيش از پيش و فراتر از كشورهاي توسعه يافته احساس مي شود. تحقيقات مي تواند راهگشا باشد اگر هدفمندتر به آن پرداخته شود. تحقيق و توسعه تنها مزيت رقابتي شركت هاي امروزي است و تنها شركت هايي پايدارند كه تحقيق و تو چکیده کامل
        امروزه، ضرورت پرداختن به مقوله تحقيق و توسعه در كشورمان ايران، بيش از پيش و فراتر از كشورهاي توسعه يافته احساس مي شود. تحقيقات مي تواند راهگشا باشد اگر هدفمندتر به آن پرداخته شود. تحقيق و توسعه تنها مزيت رقابتي شركت هاي امروزي است و تنها شركت هايي پايدارند كه تحقيق و توسعه در آنها نهادينه شده باشد. لذا اين مقاله به توسعه مدلي جهت هدفمند نمودن فعاليت مراكز تحقيق و توسعه در كشور و افزايش كارايي و اثربخشي اين گونه مراكز مي پردازد. با اجراي گام به گام چنين مدلي، سازمان تحقيق و توسعه مي تواند اطمينان حاصل نمايد هر ايده اي كه خلق مي شود به شرط آنكه يك فرصت باشد در مسير مدون و برنامه ريزي شده اي براي رسيدن به بازار قرار مي گيرد و در نتيجه جايگاه طرح هاي پژوهشي در سازمان تحقيق و توسعه كاملا مشخص است. ضمن اينكه شاخصه مهم و بارز مدل مذكور، وجود برنامه هايي جهت بازاريابي، تحقيقات بازار و تجاري سازي ايده خلق شده است تا انباشتي از دانش در سازمان هاي تحقيق و توسعه اتفاق نيفتد كه از قبل هيچگونه تفكري در خصوص كاربردي و عملي نمودن آنها وجود نداشته است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        8 - بررسی تأثیر سرریز فناوری و سرمایه انسانی بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز ایران
        طیبه پورمندبخشایش بهزاد سلمانی محمدمهدی برقی اسکویی
        اقتصاد از چند بخش تشکیل شده است و عملکرد هر بخش نقش به خصوصی در پیشرفت اقتصاد دارد. بخش نفت و گاز اقتصاد بعنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در ایران به علت منبع درآمد اصلی دولت نقش مهم و غیرقابل انکار در برنامه‌ریزی کشور دارد. بنابراین بررسی عملکرد این بخش می‌تواند چکیده کامل
        اقتصاد از چند بخش تشکیل شده است و عملکرد هر بخش نقش به خصوصی در پیشرفت اقتصاد دارد. بخش نفت و گاز اقتصاد بعنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی در ایران به علت منبع درآمد اصلی دولت نقش مهم و غیرقابل انکار در برنامه‌ریزی کشور دارد. بنابراین بررسی عملکرد این بخش می‌تواند برای رشد و پیشرت اقتصادی کشور مهم باشد. بررسی بهره‌وری کل عوامل یکی از راه‌های بررسی عملکرد بخش‌ها هست که نشان‌دهنده رشد بهینه اقتصاد آن بخش است. از این‌رو در این مقاله تأثیر عوامل مهم مؤثر بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز شامل سرمایه‌گاری مستقیم خارجی، واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای، انباشت تحقیق و توسعه و سرمایه انسانی مورد بررسی قرار گرفته است. دوره زمانی مورد بررسی تحقیق، 1379-1394 است. نتایج یافته‌ها این مطالعه حاکی از آن است که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای به‌عنوان کانال‌های مهم سرریز فناوری بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز تأثیر مثبت دارد. ولی انباشت تحقیق و توسعه بخش نفت و گاز نتوانسته تأثیر مثبت بر رشد بهره وری کل عوامل بخش نفت و گاز داشته باشد. سرمایه انسانی نیز به‌عنوان فعالیت ظرفیت‌ساز داخلی تأثیر مثبت بر رشد بهره‌وری کل عوامل بخش نفت و گاز دارد باتوجه به نتایج حاصله افزایش هزینه‌های اختصاصی به تحقیق و توسعه و ایجاد ارتباط تجاری و جذب سرمایه خارجی جهت سرمایه‌گذاری در این بخش و بهبود بهره‌وری عوامل تولید توصیه می‌شود. پرونده مقاله